به نام خدا
انتخابات دولت سیزدهم، رای به برنامه یا رای به شخص و جناح
(سید علی لطفی زاده 1399/07/09)
سال هاست که در کشور ما، کاندیداهای ریاست جمهوری در زمان انتخابات وارد کارزار رقابت می گردند و در این کارزار از ابزارهای مختلف برای پیشی گرفتن از رقبا استفاده می نمایند، لیکن آنچه معمولا بیان نمی شود، اهداف مشخص و برنامه های هدف گذاری شده کمی و زمانبندی اجرای آنها از سوی کاندیداها برای دستگاه های مختلف و نحوه تلفیق آنها برای تحقق اهداف پیش بینی شده می باشد.
اینکه از دیدگاه شخصی که کاندید انتخابات ریاست جمهوری شده است، مهمترین مشکلات کشور چه هستند و برای حل آنها چه برنامه منسجمی تهیه شده است و برنامه هر دستگاه در این راستا چه می باشد از حلقه های مفقوده انتخابات بوده است.
این روند موجب شده است تا برخی از مردم براساس شناخت قبلی و یا با توجه به نزدیکی دیدگاه های کاندیدا به جناح های سیاسی و براساس قضاوتی که در ذهن خود از آن جناح دارند، نسبت به انتخاب خود اقدام نمایند و خروجی آن نیز ناخرسندی عموم رای دهندگان از وضعیت کشور بویژه در پایان دوره دوم ریاست جمهوری فرد منتخب حتی از ناحیه افرادی که به او رای داده اند بوده است.
به بیان دیگر، چون برنامه مشخص و زمانبندی شده ای از سوی کاندیداها برای هر دستگاه ارائه نمی شود و مشخص نمی شود که برآیند این برنامه ها چطور موجب حل مشکلات و رشد و شکوفایی کشور در عرصه های مختلف خواهد شد، لذا رای دهنده با استنباط خود از کلیات دیدگاه های جناح های سیاسی، در ذهن خود پیش بینی هایی می نماید و این ها را به انتظارات خود از کاندیدا تبدیل و به وی رای می دهد، حال آنکه چه بسا کاندیدا اصلا چنین دیدگاه هایی نداشته و بعضا اقداماتی در خلاف انتظار رای دهنده مدنظر دارد.
تکرار این وضعیت موجب ایجاد نارضایتی و بدبینی و سلب اعتماد مردم از دولت می گردد و به مرور کاهش مشارکت مردم در انتخابات را در پی خواهد داشت.
در مقابل چنانچه هریک از کاندیداهای ریاست جمهوری به صورت واضح و شفاف، شناخت خود از وضعیت موجود کشور را تبیین نموده و راه کارهای مورد نظرشان برای توسعه و پیشرفت و اعتلای بیش از پیش کشور را ارائه و در چارچوب اهداف تعیین شده، برای هر دستگاه اجرایی برنامه مشخص و زمانبندی شده به همراه اهداف کمی قابل اندازه گیری معرفی نمایند و معاونین و وزرای مورد نظر کاندیدا، نسبت به تشریح این اهداف و برنامه ها برای مردم در قالب مناظره های کاملا کارشناسی، سازنده، بدون تنش و مبتنی بر رعایت کامل اخلاق اقدام نمایند، در این صورت این امکان برای مردم فراهم می شود که بجای رای به افراد براساس مشی سیاسی یا اجتماعی، به برنامه افراد رای دهند و در طول دوره آن دولت نیز انتظار تحقق همان برنامه ها را داشته باشند. بدیهی است که این اهداف و برنامه ها بایستی در چارچوب اهداف و برنامه ها و قوانین بالادستی تهیه و ناقض برنامه های بلندمدت کشور نباشد. اگرچه برخی از مردم ناتوانی روسای جمهور در اجرای تعهداتشان را ناشی از عدم اختیار مطلق رییس جمهور می دانند، لیکن در پاسخ بایستی گفت که کاندیدای ریاست جمهوری بایستی با علم و آگاهی از اختیارات قانونی رییس جمهور برنامه های خود را ارائه و در عین حال از قدرت تعاملی برخوردار باشد تا بتواند سایر ارکان تصمیم گیری در کشور را به صورت اقناعی با دیدگاه های خود همسو نماید.
در طرف مقابل، فردی که از سوی مردم انتخاب می شود نیز می داند که مردم فارغ از گرایش سیاسی وی، اهداف و برنامه های او را انتخاب نموده اند و چنانچه این اهداف و برنامه ها محقق نگردد، مشروعیت وی زیر سوال خواهد رفت، چرا که او متعهد به اجرای برنامه های مورد نظر مردم بوده است. اگرچه عده ای معتقدند که در قانون محلی برای پایبندی رییس جمهور به وعده های انتخاباتی‌اش دیده نشده است و برای وادارسازی رییس جمهور به اجرای تعهداتی که به مردم داده است قانونی وجود ندارد، لیکن به نظر می رسد که حق نظارت مجلس شورای اسلامی و قدرت افکار عمومی و انتظار عامه مردم برای اجرای برنامه هایی مشخص و غیر قابل تفسیر و تاویل به لحاظ شرایط روانی بتواند این خلاء احتمالی را پر نماید.
از این رو چنین به نظر می رسد که تغییر رویکرد انتخاب رییس جمهور از انتخاب شخص و جناح به انتخاب اهداف و برنامه های مشخص، موجب خواهد شد تا امکان ارزیابی میزان تحقق اهداف و برنامه های اعلامی توسط رییس جمهور منتخب، به عنوان مبنای قضاوت در تحقق خواسته های مردم فراهم گردیده و متناسب با انحراف از این اهداف و برنامه ها، میزان مقبولیت رییس جمهور در نزد افکار عمومی قابل سنجش گردیده و علل عدم تحقق اهداف و برنامه ها از او در قبال عدم پایبندی به آنچه متعهد بوده است پاسخ خواست.
-مقاله مرتبط:
محاسن معرفی معاونین و وزرای مورد نظر کاندیدای ریاست جمهوری پیش از برگزاری انتخابات
12 گام برای شکوفایی اقتصاد ایران