به نام خدا
پیشنهاد اجرایی بسیج کارآفرینی و جهاد اقتصادی برای خودکفایی در تولید برنج با افزایش تولید برنج در واحد سطح
1400/03/20
الف) طرح موضوع
مصرف سرانه برنج در ایران حدود 35 کیلوگرم در سال و برآورد کل مصرف حدود 3 میلیون تن در سال می باشد.
براساس اعلام مرکز آمار ایران، در سال زراعی 96-97 ، تولید برنج در کشور حدود 2 میلیون تن، سطح زیر کشت برنج در حدود 400هزار هکتار و متوسط برداشت برنج حدود 5 تن در هکتار بوده است.
متوسط قیمت جهانی برنج حدود 920 دلار برای هر تن می باشد.
هزینه واردات برنج در هر سال حداقل یک میلیارد دلار می باشد.
متوسط قیمت برنج ایرانی حدود 1200 دلار برای هر تن می باشد که دلالت بر بالا بودن آن نسبت به متوسط جهانی است.
موسسه تحقیقات برنج ایران به چند رقم پرمحصول برنج متناسب با شرایط استان های مازندران و گیلان دسترسی پیدا نموده که تولید حدود 8 تن در هکتار را تضمین می نماید و بدین ترتیب بدون افزایش سطح زیر کشت، تولید برنج در کشور به 3.2 میلیون تن خواهد رسید که نیاز کشور را برطرف و کشور را در تولید این محصول خودکفا می نماید.
خودکفایی در تولید برنج از خروج سالیانه حداقل یک میلیارد دلار ارز از کشور جلوگیری می نماید.
با تغییر نوع بذر مصرفی براساس یافته های موسسه تحقیقات برنج کشور، قیمت تمام شده برنج حداقل 25% امکان کاهش داشته و متوسط قیمت برنج تولیدی ایران به حدود 900 دلار در هر تن خواهد رسید که قابل رقابت با متوسط قیمت جهانی خواهد بود.
مصرف آب در کشت برنج با استفاده از بذر تهیه شده توسط موسسه تحقیقات برنج ایران موجب حدود 30% صرفه جویی در مصرف آب نسبت به کشت های سنتی می شود.
دورریز برنج در شالیکوبی های غیر مدرن، حدود 10تا 15درصد بیشتر از شالیکوبی های مدرن است و با حمایت از مدرن شدن شالیکوبی ها، می‌توان از دور ریز حدود 10 تا 15 درصد از برنج تولیدی (بین 200 تا 300هزار تن) جلوگیری نمود.
ب)پیشنهاد راه کار
فرهنگ سازی
یکی از دلایل عدم استقبال کشاورزان از کشت ارقام پرمحصول، عدم استقبال بازار مصرف می باشد، چرا که طعم و عطر برنج پرمحصول کمتر از برنج سنتی می باشد و بایستی اولا عامه مردم را به آثار مثبت اقتصادی ناشی از استفاده از برنج پرمحصول آگاه نمود و ثانیا آنان را به مشارکت در تحقق خودکفایی در تولید برنج دعوت و نقش آنان را تبیین نمود و با اجرای یک برنامه 4 تا 5ساله، به مرور درصد استفاده از برنج سنتی در مصرف روزانه مردم را با مخلوط نمودن برنج پرمحصول با برنج سنتی کاهش داد.
تضمین فروش محصول کشاورز
ایجاد اطمینان خاطر برای کشاورز مهمترین رکن برای همراهی او در تولید برنج پر محصول است، از این رو بایستی اقدامات لازم در این خصوص صورت پذیرد. در حال حاضر بکوجا این تضمین را از طریق فروشگاه اینترنتی خود (سرسرابازار) به کشاورزان می دهد، لیکن خرید تضمینی موقت و کوتاه مدت محصول توسط دولت می تواند محرک خوبی برای کشاورزان باشد.
قرارداد همکاری بلند مدت میان پژوهشگران و کشاورزان
توجیه کشاورزان در مورد منافع حاصل از همکاری با پژوهشگران موجب می گردد تا آنان راغب به این همکاری شوند و آثار عملی این همکاری در افزایش منافع کشاورزان موجب استمرار این همکاری می گردد. از طرف دیگر سهیم شدن پژوهشگر با کشاورز در افزایش منافع حاصل شده موجب دلگرمی پژوهشگر و علاقه او جهت استمرار همکاری خواهد شد و از جمله نتایج این همکاری مبارک، افزایش تولید در واحد سطح، کاهش مصرف آب، خودکفایی در تولید برنج، جلوگیری از خروج حداقل یک میلیارد دلار ارز از کشور، افزایش منافع پژوهشگر، کاهش قیمت برنج برای مصرف کننده و علاقه پژوهشگر به ادامه پژوهش و دستیابی به نتایج جدید در کوتاهترین زمان ممکن به منظور پیاده سازی نتایج جدید در مزارع تحت قرارداد خود خواهد بود.
مدرن نمودن شالیکوبی ها
مدرن نمودن شالیکوبی ها موجب کاهش 10 تا 15 درصدی دور ریز برنج خواهد شد و این به معنی کاهش قیمت تمام شده، افزایش برنج قابل استفاده بدون تولید جدید و ایجاد سهولت در دستیابی به خودکفایی خواهد شد.
اعمال تعرفه هوشمند و هدفمند برای واردات برنج
در سنوات گذشته، به دلیل واردات برنج با ارز دولتی و تعرفه های گمرکی غیر هوشمند، بجای حمایت از کشتِ برنج پر محصولِ داخلی که حداقل 25% از برنج سنتی ارزان تر می باشد، واردات برنج خارجی مورد حمایت قرار گرفته و این امر بدون اعمال سیاست های گمرکی مناسب، سبب پایین بودن قیمت برنج خارجی در مقایسه با برنج پرمحصول داخلی گردیده است. از این رو در کنار اجرای پیشنهادات قبلی، اعمال تعرفه های گمرکی هوشمند و هدفمند به منظور حمایت از تولید داخل از یک طرف و جلوگیری از افزایش بی مورد قیمت برنج داخلی در جهت حمایت از مصرف کننده از سوی دیگر بایستی همواره مورد توجه و عمل قرار گیرد.