به نام خدا
جهش در تولید خودرو، تولید ثروت ملی، ایجاد اشتغال، ترغیب فرزندآوری
تولید خودرو در ایران سابقه ای بیش از 50 سال دارد و هیچ کشوری در منطقه غرب آسیا چنین پیشینه ای ندارد. اگرچه انتظار این بوده که در این 50 سال دانش فنی طراحی و تولید خودرو در ایران بومی شده باشد، لیکن به دلایل مختلف این مقصود حاصل نشده است. با این وجود، تولید خودرو در کشور یک ظرفیت بالقوه و یک فعالیت صنعتی می باشد که براساس اعلام وزارت صمت، زیرساخت‌های آن برای تولید 2.8 میلیون خودرو سواری در سال فراهم می باشد، لذا نباید از این سرمایه گذاری قدیمی غافل شد.
آمار تولید خودرو در ایران در چند سال اخیر به شرح زیر است:
تعداد خودروهای سواری شماره گذاری شده در کشور حدود 14 میلیون خودرو برآورد می گردد که چنانچه نوسازی آنها در بازه های 10 ساله پیش بینی گردد، در این صورت سالیانه 1.4 میلیون خودرو جهت نوسازی خودروهای موجود نیاز خواهد بود. همچنین برآورد رسیدن سالیانه 1.2 میلیون دختر و پسر به سن 18 سالگی و در مقابل شکل گیری سالیانه حدود 550 هزار ازدواج، دلالت بر وجود تقاضای حداقل 600 هزار واحدی برای جوانانی که برای اولین بار قصد خرید خودرو دارند دارد. حال چنانچه تقاضای ناشی از افزایش قدرت خرید مردم و خرید اتومبیل دوم در خانواده ها را در صورت بهبود شرایط اقتصادی در نظر بگیریم، در این صورت حداقل 200 هزار تقاضای جدید نیز در بازار شکل خواهد گرفت، ضمن آنکه 6 میلیون جوانی که مترصد بهبود شرایط برای شکل‌دهی به 3 میلیون ازدواج عقب افتاده در صورت بهبود شرایط اقتصادی می باشند نیز تقاضای 600 هزار واحدی برای ازدواج هایی که تا یک میلیون ازدواج برای شش سال آینده نیز قابل تحقق می باشد را رقم می زند. بدین ترتیب برآورد تقاضای خودروی سواری در داخل کشور حدود 2.7 میلیون دستگاه در سال و به شرح خلاصه جدول زیر می باشد.
اما مقایسه تقاضای برآورد شده با آمار عملکرد تولید خودرو در کشور، دلالت بر امکان ایجاد تعداد قابل توجهی شغل در این بخش دارد. برآوردها حاکی از آن است که در صورت تحقق تولید 2.7 میلیون خودرو سواری در سال، حداقل 700هزار شغل مستقیم جدید در صنایع خودروسازی و صنایع قطعه سازی ایجاد خواهد شد. لذا از این ظرفیت اشتغال نبایستی غافل شد.
همچنین چنانچه قیمت فروش هر خودرو تولیدی معادل 7000 دلار در نظر گرفته شود، در این صورت تولید حدود 1.3 میلیون خودرو سواری اضافه بر حداکثر آنچه در سال های قبل اتفاق افتاده است (1390-1.420.709دستگاه)، موجب افزایش فروش 9.1 میلیارد دلاری (صرفا برای این 1.3 میلیون خودرو جدید) در صنعت خودرو خواهد شد که با احتساب 25% ارزش افزوده بخش صنعت، حدود 2.2 میلیارد دلار ارزش افزوده ایجاد خواهد نمود.
برای تحقق این رشد در تولید، پیشنهاد این است که ابتدا بر روی تولید محصولاتی که زمینه سازی تولید آنها از گذشته فراهم شده تمرکز نمود و به موازات آن در قالب یک برنامه یک تا دو ساله، با استفاده از همان موتور و گیربکس و انجام طراحی جدید و منطبق با دانش و سلیقه روز و پیش بینی آپشن های متداول در خودروهای در رده قیمتی متوسط جهان، نسبت به تولید خودروهای جدید اقدام نمود و در برنامه ای حدودا 5 ساله، زمینه سازی تولید خودرویی که از لحاظ موتور و گیربکس هم کاملا بهینه شده و بروز باشد در دستور کار قرار گیرد.
بدون شک، مهمترین مشکل خودروسازان، تامین سرمایه در گردش می باشد، از این جهت پیشنهاد می گردد تا پس از اطمینان از وجود توان فنی و ظرفیت تولیدی، نسبت به تامین سرمایه در گردش خودروسازان از طریق اختصاص وام قرض الحسنه 50 میلیون تومانی خرید خودرو به مصرف کنندگان (با اولویت زوج های جوانی که صاحب فرزند شوند و یا جوانانی که ازدواج نمایند)، و پرداخت این وام به تولیدکنندگان و تعهد بازپرداخت توسط خریداران خودرو، عملا بخشی از نقدینگی کشور به بخش تولید سوق داده شده و در کنار آن تعداد زیادی شغل ایجاد و انگیزه جوانان برای ازدواج و فرزندآوری که از دغدغه های فعلی می باشد نیز بیشتر و ثروت قابل توجهی در کشور بوجود خواهد آمد. این اقدام موجب تزریق 135 هزار میلیارد تومان از نقدینگی موجود در کشور در هر سال به بخش تولید گردیده و علاوه بر سوق دادن نقدینگی به سمت فعالیت های تولیدی و موثر در اقتصاد کشور، سبب اشتغال قابل توجه و ایجاد انگیزه و احساس امید بیشتر در کشور هم خواهد شد.
چنانچه نیم نگاهی به تاریخچه صادرات خودرو از ایران به سایر کشورها و نیز توجهی به آمار تولید و واردات خودرو در کشورهای همسایه و کشورهای همسو داشته باشیم، در این صورت متوجه ظرفیت دیگری در صادرات خودرو خواهیم شد که برنامه ریزی بر روی آن، سبب افزایش دست آوردهای فوق الذکر خواهد شد. خلاصه ای از وضعیت تولید و فروش و واردات خودرو در این کشورها به همراه اطلاعات مربوط به صادرات خودرو از کشورمان در جدول زیر آمده است. همانطوریکه در این جداول ملاحظه می گردد، روند واردات خودرو در کشورهای همسایه و همسو نزولی بوده و از 1.844.597 دستگاه در سال 2012 به 814.127 خودرو در سال 2019 رسیده است. در عین حال بیشترین صادرات خودرو از ایران به این کشورها در سال 2012 و به کشور عراق و به تعداد 54.107 دستگاه صورت گرفته است، ضمن آنکه نبایستی از صادرات تعداد قابل توجهی خودرو از ایران به سوریه در سال های قبل از آغاز درگیری های داخلی در این کشور غافل شد. لیکن بازارهای صادراتی دیگر بازارهای جدی نبوده است. در عین حال تلاش خودروسازان بزرگ برای تولید و صادرات خودرو در کشورهایی چون سوریه، عراق، آذربایجان، ونزوئلا، لبنان، پاکستان، افغانستان، تونس، آفریقای جنوبی و برخی کشورهای دیگر، نشانگر ظرفیت صادرات خودروی ایرانی به شرط ارتقای کیفیت و کاهش قیمت و از آن مهمتر ارائه خدمات پس از فروش مناسب است. لذا هدف گذاری صادرات 50.000 تا 200.000 خودرو در شش سال آینده دور از انتظار نمی باشد.
اهم دست آوردهای برنامه جهش تولید خودرو در کشور عبارتند از:
1) انتقال سالیانه 135.000 میلیارد تومان از نقدینگی موجود در کشور به صنعت تولید خودرو
2) ایجاد حدود 700.000 شغل مستقیم پایدار در صنعت خودرو و قطعه سازی در کشور
3) ایجاد سالیانه حداقل 2.2 میلیارد دلار ارزش افزوده در کشور
4) وارد نمودن کشور به یکی از بازارهای بزرگ بین المللی
5) ایجاد فرصت تشویق به ازدواج و فرزندآوری در جوانان