به نام خدا
آیا بازدهی بازار بورس واقعی است؟
آیا بازدهی بازار بورس واقعی است؟ سایت کد بورسی در مطلبی که در تاریخ 27 اسفند 1398 تهیه نموده است به مقایسه بازدهی بازارهای مختلف در سال 1398 پرداخته است. از جمله نمودارهایی که در این گزارش ارائه گردیده است، موضوع مقایسه بازده بازارهای بورس، ارز، طلا، مسکن و بانک در سال های 1388 تا 1398 به شرح نمودار زیر می باشد.
همچنین در این گزارش مقایسه بازده این بازارها در سال 1398 نیز به شرح تصویر زیر ارائه گردیده است:
سوال اصلی این است که این جهش در بازار بورس با چه منطقی ایجاد گردیده است. قاعدتا بازار بورس، محلی برای عرضه سهام شرکت های مختلف فعال در حوزه اقتصاد می باشد و قاعدتا ظرفیت سوددهی و ارزش دارایی این شرکت ها تعیین کننده ارزش سهام آنها می باشد. براساس گزارش های سنوات مختلف بانک مرکزی، ارزش افزوده بخش اقتصاد ایران (بدون احتساب نفت و گاز)، سالیانه در حدود 50% می باشد و نرخ بازده حوزه های بورس، ارز، طلا، مسکن و بانک هم که در سال 1398 براساس تصویر فوق به ترتیب189%، 18%، 37%، 21% و 10% و متوسط بازده سالیانه این چهار بازار در 10 سال 1388 تا 1398 نیز به ترتیب270%، 170%،130%، 70%، 40% بوده است.
به این ترتیب چطور ممکن است که در بازار سرمایه جهش 189 درصدی در سال 1398 و متوسط 270% در سال های 1388 تا 1398 صورت پذیرد؟ مگر منافع ایجاد شده در شرکت های فعال در بازار بورس خارج از نرخ تورم و ارزش افزوده در اقتصاد کشور است. براساس گزارش بانک مرکزی، نرخ تورم در سال های 1388 تا 1398 به شرح جدول زیر و به طور متوسط سالیانه حدود 19.9% بوده است. همچنین براساس گزارشات بانک مرکزی، ارزش افزوده اقتصاد ایران در سال های 1388 تا 1395 به شرح جدول زیر و به طور متوسط سالیانه حدود 59.6% می باشد. لازم به ذکر است که آمار مربوط به ارزش افزوده اقتصاد ایران از سال 1396 تا 1398 هنوز منتشر نگردیده است.
ارزش بازار نقدی بورس و فرابورس در روز یکشنبه 1399/02/14 به ترتیب 35.491.458.613.323.699 و 6.881.276.034.841.980 ریال بوده است. یعنی ارزش بازار نقدی بورس حدود 3.550 هزار میلیارد تومان و ارزش نقدی بازار فرابورس حدود 688 هزار میلیارد تومان بوده است که با فرض اینکه قیمت هر دلار بازار آزاد 16.000 تومان بوده باشد، در این صورت معادل دلاری ارزش بازار نقدی بورس و فرابورس ایران به ترتیب حدود 222 و 43 میلیارد دلار خواهد شد.
لذا به نظر می رسد که بازده ایجاد شده در بازار بورس، بازدهی کاذب و چه بسا ناشی از سفته بازی باشد و اگر قرار باشد که روزی ارزش واقعی هر سهم در هر شرکت محاسبه و به سهامداران پرداخت گردد، در این صورت، زیان هنگفتی به مالکین سهام وارد گردد.