به نام خدا
تضعیف نظام برنامه ریزی کشور با لغو مصوبه سرشماری نفوس و مسکن در بازه های 5 ساله
دولت سیزدهم سرشماری نفوس و مسکن را در در اولین فرصت انجام دهد
سیدعلی لطفی زاده- 04-03-1401
اتکای برنامه ریزی به آمار و داده ها، موضوعی است که از سالیان دور مورد توجه خاص برنامه ریزان قرار داشته و از روش های مختلف برای دستیابی به داده های بیشتر و جزئی تر تلاش گردیده است، به طوریکه امروزه با حرکت به سمت فرآیندهای دیجیتالی، شاهد گردآوری کوچکترین اطلاعات و داده های رفتاری انسان ها و تحلیل هوشمند آنها و ارائه پیشنهادات مبتنی بر شناخت سلایق و ذائقه مردم از سوی ارائه دهندگان خدمات دیجیتال هستیم.
در دولت نهم و با توجه به ضرورت گردآوری داده ها و آمار مورد نیاز برای برنامه ریزی دقیق در کشور، هیئت دولت مصوبه انجام سرشماری نفوس و مسکن در بازه های 5 ساله بجای بازه های 10 ساله را مصوب می نماید و به استناد آن در سال های 1390 و 1395 سرشماری نفوس و مسکن برگزار می گردد.
در چنین شرایطی که دنیای توسعه یافته درصدد جمع آوری هرچه بیشتر داده و تحلیل و ارزیابی آن ها با استفاده از پیچیده ترین مدل ها و تجهیزات محاسباتی می باشد و در حالیکه متاسفانه در کشور ما اندک فرآیندهای مکانیزه شده نیز در واقع ماشینی کردن فرآیندهای دستی و نه هوشمندسازی فرآیندها بوده است، شاهد تصمیم هیات وزیران دولت دوازدهم در لغو مصوبه سرشماری نفوس و مسکن در بازه های زمانی 5 ساله می باشیم. اگرچه استدلال انجام شده برای حذف این سرشماری به ظاهر قابل قبول بوده و موضوع جمع آوری هوشمند آمار موردنیاز از طریق سامانه های الکترونیکی مورد استناد واقع شده است اما خوب است بررسی کنیم که آیا آمار حاصل از سرشماری نفوس و مسکن شامل تعداد جمعیت در سنین و جنسیت های مختلف، وضعیت تاهل، تعداد خانوار، تعداد و متراژ و وسعت و نوع سازه و استحکام واحدهای مسکونی، وضعیت تصرف واحدهای مسکونی و امثال آن امروز به صورت برخط دراختیار برنامه ریزان قرار دارد؟
اکنون که دو ماه از پایان سال 1400 گذشته است، با مراجعه به سایت سازمان ثبت احوال کشور که مسئول ثبت رویدادهای حیاتی شامل ولادت- وفات- ازدواج و طلاق و در نتیجه جمعیت کشور می باشد، مشاهده می گردد که هنوز آمار این رویدادها که با وسواس زیاد در کشور ثبت می‌گردد بر روی سایت آن مجموعه وجود ندارد و دست اندرکاران استفاده از این آمار می دانند که آمارهای موجود بر روی سایت آن سازمان هم بارها مورد تجدید نظر و اصلاح قرار گرفته است و این در حالی است که به نظر می رسد ثبت الکترونیکی این چهار رویداد بسیار ساده و فاقد پیچیدگی می باشد.
در سامانه مرکز آمار ایران هم وضعیت بهتری به چشم نمی خورد و بسیاری از داده ها و اطلاعاتی که بایستی در زمان مناسب و معقول تهیه و در اختیار بخش برنامه ریزی کشور قرار گیرد با تاخیرات زیاد تهیه و ارائه می گردد و متاسفانه توجه کافی به استمرار و رعایت دوره های زمانی جمع آوری اطلاعات نیز صورت نمی گیرد.
بخش دیگراطلاعاتی که در سرشماری نفوس و مسکن جمع آوری می گردد مربوط به واحدهای مسکونی موجود در کشور می باشد و این در حالی است که با وجود تاسیس و فعالیت چندین ساله سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور، هنوز سامانه یکپارچه ای برای صدور پروانه ها و پایان کار ساختمان های احداثی در شهرها و روستاهای کشور وجود نداشته و طبیعتا درخصوص نحوه تصرف این واحدها هم علیرغم راه اندازی سامانه املاک و اسکان، هیچگونه اطمینانی از درج صحیح و کامل اطلاعات در آن و هیچگونه خروجی مناسبی که دربرگیرنده داده های دریافتی از سرشماری نفوس و مسکن باشد به چشم نمی خورد.
حال از دولت سیزدهم انتظار دارد تا با توجه به نقصان های فراوان موجود در ساختار جمع آوری الکترونیکی داده های حاصل از سرشماری نفوس و مسکن و فهم نادرست دست اندرکاران از مفهوم داده های دیجیتال و سامانه های الکترونیکی، نسبت به انجام سرشماری نفوس و مسکن در اولین زمان ممکن اقدام و توجه کافی به انجام فعالیت های گردآوری آمار از بخش های مختلف توسط مرکز آمار ایران را داشته باشد تا حداقلِ داده‌های مورد نیاز برای برنامه ریزی در دسترس قرار داشته باشد.
اخبار مرتبط:
- خبرگزاری فارس: لزوم اجرای سرشماری نفوس و مسکن هر ۵ سال یکبار
- خبرگزاری فارس: سرپوش بر 8 سال سوء مدیریت دولت روحانی با لغو سرشماری 1400